ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Το στάδιο "Ζωσιμάδες" έχει τη δική του ιστορία

Το στάδιο "Ζωσιμάδες" είναι ταυτισμένο με την ιστορία του γιαννιώτικου ποδοσφαίρου.

ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΓΥΦΤΟΠΟΥΛΟΥ

Αν είχε το στάδιο «Ζωσιμάδες» φωνή, θα είχε πολλά να μας διηγηθεί. Εκεί γίνονταν αγώνες από τις αρχές της δεκαετίας του ’30 μέχρι τις μέρες μας, σχεδόν 90 χρόνια. Έχουν αγωνιστεί πολλές γενιές παικτών, προπονητών, παραγόντων και φιλάθλων.

Από τις παλιές ομάδες Αβέρωφ, Ατρόμητος, Ολυμπιακός μέχρι τον ΠΑΣ Γιάννινα. Ειδικά στη δεκαετία του ’50, με ανοιχτές τις πληγές από τον πόλεμο, την Κατοχή, την πείνα και τον εμφύλιο σπαραγμό, το γήπεδο ήταν ο πλέον αταξικός χώρος, όπου είχαν τις ίδιες θέσεις πατρίκιοι και πληβείοι, ξεχνώντας για λίγο τα πολλά προβλήματα της καθημερινότητας, βλέποντας ποδόσφαιρο ή άλλες αθλητικές εκδηλώσεις. Το στάδιο Ιωαννίνων έχει το όνομα των έξι αδελφών Ζωσιμά, με καταγωγή από το Γραμμένο Ιωαννίνων, από τους πλέον σημαντικούς εθνικούς ευεργέτες. Έχτισαν σχολεία, την ξακουστή Ζωσιμαία Σχολή, γηροκομεία, προίκισαν άπορες κοπέλες, έκαναν έργα για την αναστήλωση της πατρίδας. Εκεί όπου είναι σήμερα το στάδιο «Ζωσιμάδες», περικλειόμενο από τις οδούς Τζαβέλα, Πινδάρου, Μιχαηλίδη και Σταδίου, υπήρχαν παλιά αμπέλια και παραπήγματα φτωχών οικογενειών. Με τη θέληση και τις προσπάθειες του Μητροπολίτη Ιωαννίνων Σπυρίδωνος Βλάχου ο χώρος έγινε γήπεδο. Η επίσημη θεμελίωση έγινε στις 18 Οκτωβρίου 1936. Αρχικά ήταν μια αλάνα για να παίζουν τα παιδιά μπάλα, στη συνέχεια έγινε η περίφραξη, τα πρώτα αποδυτήρια με παράγκες και με την πάροδο των ετών έγιναν εξέδρες, χορτοτάπητας, για να πάρει τη σημερινή του μορφή. Είναι μεν ένα παλιό στάδιο μέσα στον οικοδομικό ιστό της πόλης, χωρίς πολλές δυνατότητες παρεμβάσεων, αλλά όμορφος χώρος, γεμάτος ιστορία και πολλές αναμνήσεις.

Σήμερα ανοίγουμε τον φάκελο «στάδιο Ζωσιμάδες». Με αφηγήσεις ανθρώπων που το έζησαν σε παλιές εποχές και αναφορά των σημαντικότερων σταθμών της ιστορίας του σταδίου. Θα επικαλεστούμε και θα χρησιμοποιήσουμε στοιχεία που μας παρέθεσε σε σειρά παλιότερων συνεντεύξεων ο αείμνηστος Κώστας Κόκκας, παλιός ποδοσφαιριστής του Αβέρωφ, μετέπειτα διαιτητής, που ασχολήθηκε με την ιστορία του γιαννιώτικου αθλητισμού, έχοντας και ένα τεράστιο φωτογραφικό αρχείο. Μετά την Απελευθέρωση των Ιωαννίνων το 1913, στη δεκαετία του ’20 το πρώτο υποτυπώδες γήπεδο ήταν στην περιοχή του Ακραίου, εντός του στρατοπέδου Βελισσαρίου. Είχαν στηθεί ξύλινα δοκάρια και εκεί γίνονταν κάποιοι αγώνες. Αργότερα, επειδή ήταν μακριά από την πόλη, με τη βοήθεια του στρατού έγινε νέο γήπεδο στο κέντρο των Ιωαννίνων, στο πάρκο Λιθαρίτσια, πίσω από το κτίριο της Μεραρχίας. Σύμφωνα με έρευνα του Κώστα Κόκκα «η απόσταση από την πόλη μέχρι τον Ακραίο την εποχή εκείνη φάνταζε τεράστια. Δεδομένου ότι δεν υπήρχαν μέσα μεταφοράς, οι θεατές που παρευρίσκονταν στις συναντήσεις ήταν λιγοστοί. Επελέγη λοιπόν ως χώρος διεξαγωγής των αγώνων ποδοσφαίρου η πλατεία Ομονοίας, η οποία βρισκόταν στο πίσω μέρος του Στρατηγείου της 8ης Μεραρχίας και των παλαιών στρατώνων που κατεδαφίστηκαν στη δεκαετία του 1960, εκεί όπου σήμερα είναι το μικρό πάρκο Λιθαρίτσια. Πολύς κόσμος παρακολουθούσε τους αγώνες και γρήγορα το ποδόσφαιρο έγινε δημοφιλές άθλημα στα Γιάννινα».

Σήμερα στον χώρο του παλιού γηπέδου είναι το δημοτικό πάρκινγκ αυτοκινήτων. Κατά τις εκτιμήσεις ιστορικών ερευνητών της πόλης, πιθανολογείται ότι το γήπεδο στα Λιθαρίτσια έγινε μεταξύ 1925 με 1930. Εκεί αγωνίζονταν οι πρώτες ομάδες των Ιωαννίνων, Πύρρος και Ηρακλής. Στο λεύκωμα του Γεωργίου Δ. Φαρμάκη «Φωτογραφική διαδρομή ηπειρωτικού αθλητισμού» υπάρχουν φωτογραφίες από αγώνες σε αυτό το γήπεδο. Δεν υπήρχαν οργανωμένα πρωταθλήματα και γίνονταν κάποιοι αγώνες με ομάδες επαγγελματικών τάξεων (δασκάλων, εμπόρων), προσκόπων και στρατιωτών.

Αρχές της δεκαετίας του ’30 οι αθλητικές εγκαταστάσεις μεταφέρθηκαν στον χώρο που είναι σήμερα το στάδιο «Ζωσιμάδες». Όπως αναφέρεται σε μελέτη του Αθανασίου Δάλλα που φιλοξενείται στα αρχεία της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων, το 1934 με προτροπή του γιατρού Περικλή Γιαννή (διετέλεσε αργότερα πρώτος πρόεδρος του ΠΑΣ Γιάννινα) ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων Σπυρίδων Βλάχος έκανε μεγάλες προσπάθειες για να μεταφερθούν εκεί οι αθλητικές εγκαταστάσεις. «Στην περιοχή αυτή -γράφει ο Αθανάσιος Δάλλας- υπήρχε τότε ένας εκτεταμένος χώρος, λεγόμενος ως “το χωράφι του Χότζα”, που προφανώς ανήκε κάποτε σε κάποιον Χότζα. Μετά από τις μετρήσεις που έγιναν, αποδείχθηκε ότι το χωράφι του Χότζα ήταν μικρό και δεν μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες ενός μόνιμου σταδίου της πόλης. Τότε ο Μητροπολίτης Σπυρίδων επισκέφθηκε αυτοπροσώπως την περιοχή, η οποία περιστοιχιζόταν από φτωχά μικρόσπιτα, τα οποία διέθεταν μικρούς κήπους και χωραφάκια. Με φλογερά πατριωτικά λόγια έπεισε τους περίοικους του γηπέδου αυτού να παραχωρήσουν ένα μέρος των ιδιοκτησιών τους, ώστε να αυξηθεί η έκταση του γηπέδου σε τέτοιον βαθμό που να καλύπτονται οι ελάχιστες απαιτήσεις για τη δημιουργία ενός αξιοπρεπούς σταδίου, όπου θα γυμναζόταν η νεολαία μας». Έτσι ξεκίνησε η ιστορία του νυν σταδίου «Ζωσιμάδες».

Εμπνευστής του σταδίου ο Μητροπολίτης Σπυρίδων

Ο Μητροπολίτης Σπυρίδων Βλάχος πρωτοστάτησε για να γίνει το στάδιο

Ο Σπυρίδων Βλάχος γεννήθηκε το 1873 στη Χιλή του Εύξεινου Πόντου από γονείς καταγόμενους από τη Ρουψιά Πωγωνίου του νομού Ιωαννίνων. Υπηρέτησε ως καθηγητής των θρησκευτικών στον Γαλατά της Κωνσταντινούπολης και ως ιεροκήρυκας και αρχιερατικός επίτροπος στην Καβάλα, όπου διακρίθηκε για την εκκλησιαστική και εθνική του δράση. Το 1906 εξελέγη Μητροπολίτης Βελλάς και Κονίτσης. Το 1916 μετατέθηκε στην Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων, την οποία εποίμανε μέχρι το 1949, οπότε εξελέγη παμψηφεί Αρχιεπίσκοπος Αθηνών. Απεβίωσε στις 21 Μαρτίου 1956. Πολλοί αναφέρουν ότι από το 1934 άρχισαν οι δραστηριότητες στο «χωράφι του Χότζα», αλλά υπάρχει δημοσίευμα της εφημερίδας «Ηπειρωτικός Αγών» του 1932 με διεξαγωγή ποδοσφαιρικού αγώνα σχολικών ομάδων. Ο χώρος άρχισε σιγά σιγά να διαμορφώνεται σε γήπεδο. Δεν υπήρχαν κερκίδες, περίφραξη, αποδυτήρια. Όλα αυτά έγιναν με την πάροδο του χρόνου.

Το 1936 η τελετή θεμελίωσης

Αγώνας του 1936 στο στάδιο Ιωαννίνων μεταξύ Αβέρωφ και Ατρόμητου (Αρχείο Κώστα Κόκκα)

Η επίσημη τελετή θεμελίωσης του γηπέδου έγινε την Κυριακή 18 Οκτωβρίου 1936. Δόθηκε μεγάλη επισημότητα, καθώς παρέστησαν δύο υπουργοί της τότε δικτατορικής κυβέρνησης του Ιωάννη Μεταξά. Σε ρεπορτάζ της τοπικής εφημερίδας «Ηπειρωτικός Αγών» αναφέρονται και τα εξής: «Με επισημότητα και μεγαλοπρέπεια ετέθη ο θεμέλιος λίθος του Πανηπειρωτικού Σταδίου εις τον επί της οδού Τζαβέλα ευρύτατον χώρον εξ 24.000 τετρ. μέτρων. Εις την τελετήν παρέστησαν οι υπουργοί Παιδείας κ. Γεωργακόπουλος, Υγιεινής κ. Αλιβιζάτος, ο υπουργός Γενικός Διοικητής κ. Κυρίμης, ο κ. μέραρχος, ο κ. δήμαρχος, ο γενικός γραμματεύς της Γενικής Διοικήσεως κ. Φιλοσοφόπουλος, οι αρχηγοί της Ισραηλιτικής και Μουσουλμανικής Κοινότητος, η Εφοροεπιτροπεία της πόλεως, ως και οι κ.κ. πρόεδροι των διαφόρων της πόλεως οργανώσεων. Τον ευρύν του Σταδίου χώρον είχον καταλάβει αι μαθήτριαι και οι μαθηταί των Δημοτικών Σχολείων, των Γυμνασίων, της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, του Ανωτέρου Παρθεναγωγείου και της Εμπορικής και της Ισραηλιτικής Σχολής. Επίσης κατά την τελετήν των εγκαινείων παρέστη πλήθος κόσμου». Σε άλλο σημείο του ρεπορτάζ τονίζεται: «Χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Σπυρίδωνος, του εμπνευστού της ιδέας και πρωτεργάτου του έργου, εψάλη αγιασμός, συγχοροστατούντος Αρχιμανδρίτου Ευστ. Σκάρπα. Μετά τον Αγιασμόν ο Σεβασμιώτατος εξεφώνησε εμπνευσμένον και εμπεριστατωμένον όσο και συγκινητικόν λόγον. Κατά τον λόγον του Μητροπολίτου ετέθη ο θεμέλιος λίθος. Η θεμελιωθείσα πλαξ αναγράφη χρυσοίς γράμμασι τα εξής: “Βασιλεύοντος Γεωργίου Β’, Διαδόχου Παύλου, Εθνικής Κυβερνήσεως Ιωάννου Μεταξά, Υψηλοτάτη Μερίμνη Μητροπολίτου Ιωαννίνων Σπυρίδωνος. Εθεμελιώθη τη 18 Οκτωβρίου 1936, Κυριακή του Λουκά”». Η πλάκα αυτή της τελετής θεμελίωσης του σταδίου δεν σώζεται στις μέρες μας. Προφανώς καταστράφηκε στα μετέπειτα χρόνια.

Στη δεκαετία του 1930 ιδρύθηκαν και οι ομάδες Αβέρωφ και Ατρόμητος. Το γήπεδο ήταν χωμάτινο με υποτυπώδη περίφραξη, κυρίως για να διασφαλιστεί ο χώρος. Αρχικά είχε την ονομασία Πανηπειρωτικό Στάδιο, όπως προκύπτει από το δημοσίευμα για την τελετή των εγκαινίων. Στα σχέδια του Μητροπολίτη ήταν να γίνει στάδιο, το μεγαλύτερο της Ηπείρου. Το 1945 μετονομάστηκε σε «Ζωσιμάδες» προς τιμήν των εθνικών ευεργετών, αδελφών Ζωσιμά.

«Εγώ μεγάλωσα στο γήπεδο…»

Το πώς ήταν το γήπεδο τα πρώτα χρόνια μάς περιγράφει η κυρία Κατερίνα Καραμανωλάκη, σύζυγος του αείμνηστου Ανδρέα Καραμανωλάκη, παλιού μεγάλου άσου των Ατρόμητου και ΠΑΣ Γιάννινα, που μεγάλωσε στην περιοχή: «Εγώ μεγάλωσα στο γήπεδο. Μέναμε σε σπίτι στην οδό Σαμουήλ, που παραχώρησε η Μητρόπολη στον πατέρα μου επειδή ήταν επίτροπος. Εκεί ήταν βακούφικα σπιτάκια. Εμείς μέναμε στο λεγόμενο “σπίτι του Δεσπότη”. Πριν γίνει το γήπεδο, όπως μου έλεγαν οι γονείς μου, εκεί υπήρχαν παράγκες, μικρά σπιτάκια με κήπους. Σε ένα σημείο υπήρχαν και αμπέλια, όπως και μια στέρνα με νερό. Παίζαμε από μικρά στο γήπεδο, εκεί έμαθα ποδήλατο, εκεί γνώρισα και τον άνδρα μου όταν έπαιζε ποδόσφαιρο. Θυμάμαι πηγαίναμε στους αγώνες παίρνοντας καρέκλες από το σπίτι…». Στη δεκαετία του ’50, μετά τη λήξη και του εμφυλίου πολέμου, άρχισε το γήπεδο να γίνεται καλύτερο, καθώς το 1952 ιδρύθηκε η Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Ηπείρου και υπήρξε συνεχής ποδοσφαιρική δράση. Αρχικά γίνονταν τουρνουά ποδοσφαίρου κάθε Πάσχα και Χριστούγεννα, όπου καλούνταν και ομάδες από την Αθήνα. Στη δεκαετία αυτή το στάδιο «Ζωσιμάδες» έζησε τις μεγάλες στιγμές με τα τοπικά ντέρμπι μεταξύ του Αβέρωφ και του Ατρόμητου.

«Υπήρχαν δύο παράγκες για αποδυτήρια»

«Έπαιξα το 1950 με τη Μικτή Ιωαννίνων στο στάδιο» λέει στο «ΦΩΣ» ο 91χρονος παλιός άσος Βασίλειος Λέντζος

Τα πρώτα ματς στο στάδιο «Ζωσιμάδες» στα μεταπολεμικά χρόνια έγιναν με αγώνες της Μικτής Ιωαννίνων, που είχε επίλεκτους παίκτες από τοπικές ομάδες. Βασικό στέλεχος ήταν ο 91χρονος σήμερα Βασίλειος Λέντζος, ποδοσφαιριστής του Ατρόμητου Ιωαννίνων, που γυρίζοντας τα χρόνια πίσω δήλωσε στο «ΦΩΣ»: «Το 1950 παίξαμε για πρώτη φορά με την Κέρκυρα. Ήμουν και εγώ παίκτης της Μικτής Ιωαννίνων. Το γήπεδο τότε ήταν από χώμα με λίγη άμμο για να μη λασπώνει πολύ. Η περίφραξη ήταν με σύρμα. Αρχές της δεκαετίας του ‘60 έγινε μια μικρή κερκίδα 500 περίπου ατόμων. Πολλά παιδιά από τις γύρω γειτονιές έμαθαν μπάλα σε αυτό το γήπεδο και έπαιξαν σε ομάδες της πόλης. Εκεί δίπλα ήταν και το σπίτι του Στάθη Τσανακτσή. Μεγάλος τερματοφύλακας ο Στάθης, τον είχα συμπαίκτη στον Ατρόμητο. Το 1955 μεταγράφηκε στον Απόλλωνα Αθηνών και στη συνέχεια έπαιξε στην εθνική ομάδα και στον Ολυμπιακό. Ο Τσανακτσής ήταν παιδί του γηπέδου. Με το που άνοιγε η πόρτα του σπιτιού του, έμπαινε για μπάλα. Εκεί ήταν δύο παράγκες για αποδυτήρια και έξω υπήρχε μια βρύση για να πλενόμαστε. Ο κόσμος ήταν μέχρι στις γραμμές, που ήταν φτιαγμένες από καρβουνόσκονη. Όταν απελευθερώθηκε η πόλη και έφυγαν οι Γερμανοί, πήραν οι δικοί μας τα δίχτυα που έβαζαν ως παραλλαγή στα κανόνια τους και τα έβαλαν στις εστίες του γηπέδου».

Αβέρωφ - Απόλλων Αθηνών 3-2 το 1963 για το Κύπελλο Ελλάδας. Κλήμης και Κρικώνης πανηγυρίζουν την επιτυχία ενός τέρματος, ενώ στο βάθος διακρίνεται η πρώτη εξέδρα του σταδίου «Ζωσιμάδες»

Κάπου στα 1960 με 1961 έγινε η πρώτη εξέδρα, εκεί όπου είναι σήμερα η μικρή σκεπαστή. Τη σεζόν 1962-63, που η ομάδα του Αβέρωφ έφτασε στα ημιτελικά του Κυπέλλου Ελλάδας αποκλείοντας Ολυμπιακό Κοζάνης, Απόλλωνα Αθηνών και ΠΑΟΚ, υπήρχε η κερκίδα. Στην εποχή της δικτατορίας το γήπεδο παραχωρήθηκε από τη Μητρόπολη Ιωαννίνων στη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού και έγιναν τα έργα με κερκίδες περιμετρικά του σταδίου.

«Ήθελαν να κάνουν πάρκινγκ το στάδιο»

Ο Τάκης Γραμμενιάτης στο ξηρό γήπεδο Ιωαννίνων στα τέλη δεκαετίας του ‘70

Ο παλιός άσος του ΠΑΣ, Τάκης Γραμμενιάτης, που ήταν και υπάλληλος του σταδίου επί σειρά ετών, μας είπε σχετικά με την εξέλιξη των έργων: «Οι πρώτες κερκίδες ήταν σε έναν ψηλό μαντρότοιχο. Σε ένα τοπικό ντέρμπι τραυματίστηκε ένας χωροφύλακας όταν έπεσε από τον μαντρότοιχο στην προσπάθεια να χωρίσει φιλάθλους που είχαν συμπλακεί. Οι πρώτες κερκίδες που έγιναν αργότερα περιμετρικά του σταδίου ήταν από έξι σκαλοπάτια. Άφηναν όμως πολλά διαζώματα για να χωράει τους όρθιους. Το 1978 έγινε η μεγάλη εξέδρα στην οδό Τζαβέλα με εργολάβο τον αείμνηστο Βαγγέλη Γκουργκούλη. Θυμάμαι ότι λίγο πριν ιδρυθεί ο ΠΑΣ Γιάννινα ήθελαν στο γήπεδο να γίνει πάρκινγκ αυτοκινήτων. Αντέδρασαν οι παράγοντες των ομάδων. Ο Περικλής Γιαννής ζήτησε την παρέμβαση του Ευάγγελου Αβέρωφ για να αποτραπεί το σχέδιο αυτό, όπως και έγινε. Αλλά και στα νεότερα χρόνια υπήρξε δήμαρχος στα Γιάννινα που ήθελε να γκρεμίσει το στάδιο για να το κάνει πάρκινγκ, αλλά δεν τόλμησε».

Το χόρτο, ο ηλεκτροφωτισμός, ο στίβος

Μέχρι το 1977 ο αγωνιστικός χώρος ήταν χωμάτινος με κάποιες παρεμβάσεις για να φεύγουν τα νερά και να μην πιάνει λάσπη. Για πρώτη φορά τοποθετήθηκε χορτοτάπητας το καλοκαίρι του 1977, όταν ο «Άγιαξ της Ηπείρου» μεγαλουργούσε στην Α’ Εθνική. Λόγω αυτών των έργων, έδωσε ορισμένους αγώνες σε Άρτα και Πρέβεζα. Στη συνέχεια ο αγωνιστικός χώρος ανασκευάστηκε πολλές φορές. Στο στάδιο από παλιά υπήρχε και στίβος για τον κλασικό αθλητισμό, με βαλβίδα για τις ρίψεις και σκάμμα με άμμο για τα άλματα. Ήταν όμως χωμάτινος, μέχρι το 1982 που τοποθετήθηκε ταρτάν σε οκτώ κουλουάρ. Το πρώτο σκέπαστρο έγινε στη μικρή εξέδρα της οδού Μιχαηλίδη το 1982. Σε μια ανεμοθύελλα το 1994 το σκέπαστρο ξηλώθηκε και έπεσε στον δρόμο, όπου καταπλάκωσε διερχόμενα αυτοκίνητα, ευτυχώς χωρίς θύματα ή τραυματισμούς. Στη συνέχεια το 1994 τοποθετήθηκε το μεγάλο σκέπαστρο στη μεγάλη εξέδρα που υπάρχει και σήμερα. Το 2000 μπήκε και ο ηλεκτροφωτισμός. Από το 2000 και μετά κάθε φορά που ανέβαινε ο ΠΑΣ στην Α’ Εθνική υποχρεωτικά γίνονταν και έργα στο γήπεδο με ανακατασκευή των αποδυτηρίων, τοποθέτηση καρεκλών στις εξέδρες κ.λπ. Το 2016 φιλοξένησε για πρώτη φορά και ευρωπαϊκό αγώνα, καθώς ο ΠΑΣ υποδέχθηκε τη νορβηγική ομάδα Οντ για το Γιουρόπα Λιγκ. Ο ΠΑΣ από την πρώτη μέρα ίδρυσής του είχε έδρα το στάδιο «Ζωσιμάδες», όπως το ίδιο συμβαίνει και σήμερα. Είναι χωρητικότητας 7.400 καθημένων.

Οι Ζωσιμάδες και το έργο τους

Οι αδελφοί Αναστάσιος και Νικόλαος Ζωσιμά (Φωτό από το βιβλίο του Αναστασίου Παπασταύρου)

Είναι ιδιαίτερα τιμητική η ονομασία του σταδίου, συνδεδεμένη με την ιστορία των μεγάλων εθνικών ευεργετών. Οι αδελφοί Ζωσιμά ήταν οι Ιωάννης, Αναστάσιος, Νικόλαος, Θεοδόσιος, Ζώης, Μιχαήλ και οι τρεις αδελφές τους Αλεξάνδρα, Ζωίτσα και Βασιλική. Πατέρας τους ο εύπορος πραματευτής Χατζή – Παναγιώτης Ζωσιμάς από το χωριό Γραμμένο Ιωαννίνων. Μητέρα τους η Γιαννιώτισσα αρχοντοπούλα Μαργαρίτα Τσουκαλά. Γεννήθηκαν όλοι τους στα Γιάννινα ανάμεσα στα 1754 και 1762 σύμφωνα με το βιβλίο για τους εθνικούς ευεργέτες του τέως δημάρχου Ιωαννίνων Αναστάσιου Παπασταύρου. Δραστηριοποιήθηκαν εμπορικά στο Λιβόρνο της Ιταλίας και στη Νίζνα της Ουκρανίας. Απέκτησαν μεγάλη περιουσία που τη διέθεσαν για σχολεία, γηροκομεία και άλλες ευεργεσίες. «Τα Γιάννινα είναι απόλυτα ταυτισμένα με τους αδελφούς Ζωσιμάδες» γράφει ο Αναστάσιος Παπασταύρος, προσθέτοντας: «Όλα σήμερα τους θυμίζουν. Η σκιά τους εξακολουθεί να πλανάται πάνω από την ηπειρωτική πρωτεύουσα. Το όνομά τους φέρουν σχολεία και γηροκομεία, ακαδημίες, βιβλιοθήκες, ακόμη και το εθνικό στάδιο της πόλης ονομάζεται “Οι Ζωσιμάδες”. Για τα Γιάννινα αλλά και την Ήπειρο οι αδελφοί Ζωσιμάδες είναι οι μέγιστοι εθνικοί ευεργέτες».

Αυτή είναι περίπου η 90χρονη ιστορία με το στάδιο «Ζωσιμάδες». Εκεί όπου κάποτε ήταν παράγκες και αμπέλια, είναι σήμερα το ιστορικό στάδιο της πόλης, σημείο αναφοράς στην ιστορία του γιαννιώτικου ποδοσφαίρου.